Karel ten Haaf – Hemel en afscheid

‘Hemel en afscheid’ is een merkwaardig boek. Het is prachtig vormgegeven en het omslag is geniaal. De roman bevat gedichten onder de noemer ‘Handboek ouderenseks’ en het gedicht P.S. op de eerste pagina is erg goed. Ik had een verwachting van deze liefdesroman tussen een ouwe punker en een op seks beluste jonge dichteres: cynisme, veel viezigheid en schokkende humor. Het pakte anders uit.

De hoofdpersoon heet Karel en heeft veel weg van de auteur: hij woont in Groningen, is schrijver en is de vijftig gepasseerd. Het meisje waar hij verliefd op wordt is begin twintig. Hij ontmoet haar na een voorleessessie. Zij zegt: “Ik had met jou wel een keer naar bed gewild.” Deze ene zin brengt het hoofd van de man op hol. Vooral als zij bekent: “Niets is lekkerder dan een lul in mijn mond.”

De man begint te twijfelen aan zichzelf. Hij vraagt zich af of hij niet te oud voor haar is en houdt zichzelf voortdurend voor dat hij niet verliefd is. De twee houden contact en hebben gespreken over literatuur. In het hoofd van Karel spookt slechts rond dat zij met hem naar bed wil. Eenmaal zoenen zij.

Karel nodigt haar uit om mee te gaan naar de Gentse feesten, waar hij is gevraagd op te treden. Zij zegt toe. Zijn verwachtingen zijn hoog gespannen. Zij reizen inderdaad samen naar Gent, maar ojee, het kind heeft kiespijn en de vrijpartij gaat niet door. Wanneer je de vijftig bent gepasseerd dan moet je deze aanstellerij toch doorzien, zou je denken. Maar de ouwe punker trapt er met open ogen in.

‘Hemel en afscheid’ is natuurlijk een roman, een soort parodie op een liefdesgeschiedenis. Maar de correspondentie erin opgenomen is authentiek verliefd, daarom nietszeggend. Een voorbeeld: “Mooi meisje, het was een fantastische avond. Ik word alleen verscheurd door twijfel: zat ik niet teveel aan je, vond je dat niet vervelend? Als je dat vindt: meteen zeggen hoor, dan hou ik mijn handen thuis.” Je kunt dit het beste lezen als een ready made. Hetzelfde geldt voor de oersaaie passage uit een subsidieaanvraag bij het letterenfonds, één op één in dit verhaal overgenomen. Goed, de auteur houdt weinig rekening met de lezer, die snakt naar een plot.

Naar het einde toe neemt het boek een wat andere wending. Schrijver en hoofdpersoon vallen meer en meer samen. De verliefde Karel verwijst naar een boek dat hij gaat schrijven over haar, dit boek. En ander werkelijk bestaand persoon komt ter sprake: Daniël Dee. Karel vertelt over het nieuwe boek van Daniel waarin hij met name wordt genoemd. Als dank zal hij Daniël in zijn volgende boek noemen, wat dus hiermee is geschied. Het is een mooi spel tussen fictie en werkelijkheid. Uiteindelijk noemt hij ook het meisje bij naam, een jonge Groningse dichteres. Op foto’s ziet zij er nogal kinderlijk uit; niks voor een ouwe punker.

Karel ten Haaf schreef ‘Hemel en afscheid in ruim één week tijd. Hij sluit het boek af met het sterke gedicht 'Lustverdriet’, waarin hij zegt om te kunnen gaan met deze teleurstelling, maar:

Wat echter niet helpt is dat

door een tekortkoming in de sofware

op mijn werk het onmogelijk is

om mijn wachtwoord tussentijds te wijzigen

waardoor ik nog zeker een half jaar

voor iedere dienst wordt geconfronteerd

met mijn droom en mislukking wanneer
ik moet inloggen met haar voornaambef