woensdag 19 augustus 2015

Jaap Robben - Birk


Birk is het romandebuut van Jaap Robben. Eerder schreef hij korte verhalen, gedichten en kinderboeken. Deze roman is genomineerd voor de ANV-debutantenprijs 2015.

Birk is de hoofdpersoon in de roman. Hij komt er zelf niet handelend in voor. Hij is de vader van Mikael, een jongen van negen jaar. Hij ziet zijn vader verdrinken, maar beseft niet helemaal wat hij ziet. De moeder is ongerust, raakt in paniek, ontkent en geeft zelfs de jongen de schuld van de verdrinking.


Mikael en zijn moeder blijven alleen achter op een bijna verlaten klein eiland. Er woont alleen nog de visser Karl. Vroeger woonde er nog een oude vrouw. Zij is overleden. Haar huis staat er nog en raakt in verval.

De sfeer in de roman is vanaf het begin drukkend. De afgeslotenheid van het eiland valt samen met het isolement van de twee overlevenden. Zij komen om in het verdriet. De moeder accepteert de dood van haar man niet. De zoon ziet zijn vader soms opduiken en praat met hem.

De roman maakt een sprong in de tijd. De jongen waar vanuit de beleving wordt beschreven is 15 jaar. De moeder is een schim, met bipolaire trekken. Er bestaat bijna geen wereld meer buiten het eiland. De boot met kisten voedsel en post die elke twee weken langskomt is slechts een dunne draad met de rest van de wereld.

Karl gaat weleens met zijn boot naar de stad. Hij vraagt Mikael eerst nog mee. Hij wil wel, maar zijn moeder houdt hem telkens tegen, chanteert hem en zorgt dat hij thuis blijft. Zij raakt meer en meer jaloers op alles en iedereen. “Je moet bij mij zijn”. “Je hebt mij om van te houden.” De zoon neemt zo langzaamaan de plaats van de vader in.

De roman ontwikkelt zich vanzelfsprekend naar een dramatisch einde. Mikael zoekt troost in het verlaten huis van de oude vrouw. Hij verzorgt hier een jonge meeuw, maar houdt het arme dier ook opgesloten in de slaapkamer. “Uiteindelijke laat je moeder je alleen” denkt hij wanneer hij de jonge meeuw wil vrijlaten. Het is dan al te laat.

De parallel met zijn eigen leven ligt hier iets te veel voor de hand. Deze wat clichématige symboliek is het enige zwakke punt in deze beklemmende roman. Ik las het boek in één keer uit.

Geen opmerkingen: