donderdag 1 januari 2015

Marten Toonder – De Weetmuts



Regelmatig wordt een Bommelverhaal apart uitgegeven, onlangs ‘De Weetmuts’ in een studenteneditie. Jort Kelder mijmert in de inleiding over zijn studententijd en schrijft: “Had ik de Weetmuts maar bijtijds gelezen.” Het thema in dit verhaal is: wat te doen met alle verworven kennis?

Bommels werkt zich in dit verhaal weer eens in de nesten. Met alle goede bedoelingen ontfermt hij zich over een wandelende zwam. Dit wezen, een kwil genaamd, is afkomstig uit de onderwereld. Hij is erop uitgestuurd om te onderzoeken of er boven de grond ook nog intelligent leven bestaat. Kwillen slaat hun kennis op in hun muts en zijn met draden aan elkaar verbonden: zo weet de een wat de ander weet.

De dwerg Kwetal en Pee Pastinakel vrezen de kwillen. Zij verhinderen dat zij boven komen en met aardse kennis zullen afdalen in de onderwereld. Tom Poes vindt het ook geen goed idee dat Heer Bommel de zwam wil opvoeden. De kwil weet niets, maar slaat alles wat hij hoort op. Boeken die in zijn muts verdwijnen kent hij van buiten. Deze Kwil is eigenlijk een computer. Op een nacht eet hij de hele Rommeldamse bibliotheek leeg. Hij weet nu alles.

Het onwaarschijnlijke gebeurt. Bommel krijgt de flink gegroeide muts van de kwil op zijn hoofd. Het ding zet zich vast en vanaf nu beschikt Bommel over alle kennis. Het verhaal krijgt een nieuwe dimensie. Bommel weet alles beter, maar niemand zit te wachten op zijn nieuwe inzichten. Hij krijgt ruzie met de hele stad.

Zelfs de lieve Doddeltje krijgt ervan langs. Hij slaat een advies van haar in de wind,. Zij is onaangenaam getroffen. De ruzie is verklaarbaar. “Dat kwam natuurlijk alleen maar omdat weten niet is opgewassen tegen onbenul, maar dat wist zij niet.”

De notabelen vinden Bommel ondertussen een gevaar voor de samenleving geworden en willen hem te laten opsluiten in een inrichting. Bommel worstelt met de vraag wat hij met zijn kennis moet. Zielknijper raadt hem spottend aan dan maar een atoombom te gaan maken.

Bommel vat dit serieus op en slaat helemaal door. “Vol gedachten. Weet alles, behalve hoe ik een muts moet afzetten. Kennis is macht. ‘k Wil weg om atoombom te maken… Transuranen; dat is wat ik nodig heb! Plutonium. Makkelijk te krijgen; intrusie van magma. Doet er nu niet toe. Waar was ik? Ah! Afval! Afgeleid van uranium 238. Ligt in centrale in Muntjezijl. ‘k Wil weg! “

Uiteraard lost Tom Poes uiteindelijk alles op. De muts komt los en de kwil keert zonder kennis terug in de onderwereld. Zijn medekwillen komen tot een besluit: “de kennis op de bovenaarde was in het geheel niets… Het was er dus ongeschikt voor bewoning.” Zij blijven in de onderwereld.

De Weetmuts is een van de mooiste verhalen van Marten Toonder. Ik kan het iedereen aanraden te lezen.

Geen opmerkingen: