Fleur van der Laan – Zwarte zee

Zwarte zee gaat door waar Fleur van der Laans eersteling Rus stopte. Roos is zeevrouw op een containerschip vol met Russen. Het schip wordt geleid door kapitein Lis. Meer indruk op Roos maakt de Rus Sergej. Natuurlijk wordt hij verliefd op haar en is ervan overtuigd dat zij zullen trouwen. Roos laat hem in deze prettige waan, maar weigert hem toe te laten in bed.

De roman is opgedeeld in hoofdstukken die zich als losse verhalen laten lezen. Veel avonturen van Roos spelen zich af aan wal: Odessa, Goerzoef, Leningrad. Van der Laan wisselt de reisverhalen af met herinneringen van Roos: de ontmoeting met de vader van haar kind en verder terug in de tijd, haar geboorte in Leningrad. Het boek is meer een ode aan Rusland dan een zeeboek.

Sergej is nogal gewelddadig. Wanneer Roos van boord is en het in een kuuroord aanpapt met een andere Rus weet Sergej haar te vinden, bedreigt zijn concurrent en wordt van het terrein verwijderd. Hij zwaait sowieso nog al eens met een mes en heeft het over het pistool van de kapitein. Dit moet fout aflopen en dat doet het ook.

Roos is nergens bang voor en houdt van avontuur.  Ze springt zomaar overal de zee in om te zwemmen. Als haar kleren dan gestolen worden raakt ze niet in paniek. Toen een onbekende Rus haar ooit in een restaurantje vroeg mee naar zijn Datsja te gaan, zei ze meteen ja. Ze aten, dronken en gingen de sauna in. Later bleek zij zwanger van hem. Roos aanvaardde de gebeurtenis als een gegeven.

De naïviteit of berusting van Roos gaat soms ver. Kapitein Lis wil Sergej ontslaan en beschuldigt hem van het verkrachten van Roos. Om de kapitein een aanleiding te geven, neemt hij haar uiteindelijk met geweld. Roos lijkt niet van haar stuk gebracht.

In ‘Zwarte zee’ komen wat clichés over Russen  voorbij. Er wordt volop gedronken. Sergej zegt dat drinken gezond is voor een volwassen mens, maar hij zal nooit drinken als hij moet rijden. Roos merkt op: “Je staat wel achter het scheepsroer met een doos bier in je maag.” Maar Sergei wuift dit weg: “ Ben ik soms ergens tegenaan gevaren? Bier bevat eiwitten en mineralen en houdt je scherp.”

Een andere Rus, Andrej zat bij een eenheid die het bezette theater in Moskou van de Tsjetsjeense boeven heeft bevrijd. Hij vertelt er vol trots over. Alleen overleefden de meeste gijzelaars de gasaanval niet. Andrej zegt met de typische Russische combinatie van goedgelovigheid en achterdocht: “ Het gas was met zorg door Poetin uitgekozen. Hij heeft er geen mensen mee willen vermoorden. Iemand moet er later gif aan hebben toegevoegd.”

Zwarte zee is een mooi en grappig boek. De opbouw van de verhalen is goed en er zitten verrassende wendingen in. Net als in haar eerste boek heeft Fleur van der Laan oog voor de soms ranzige details.

De vraag die opkomt als je de avonturen van Roos leest is waarom zij zich zo aangetrokken voelt tot dit rauwe leven op zee en tussen al die half gestoorde mannen. Zij geeft zelf het antwoord:” Niets, werkelijk. Op zee ervaar ik vrijheid. De wetten van het land gelden er niet. We zijn overgeleverd aan de natuur, aan elkaar. Een schip vaart van haven naar haven over een wisselvallige zee. Beweging en verandering, dat is leven.”